Post Image
By ufukerdogmusAugust 14, 2008In Denemesel

Hepbiri

Hayatta en önemli şey nedir?

Yüz kişiye sorduğumuzda en çok alacağımız cevaplar neler olabilir?

Para?.. Hemen arkasından gelecek bir “parayla mutluluk olmaz ama parasız da yaşanmaz” kalıbı ile, “fala inanma, falsız da kalma” ve “ne sağcıyım ne solcu, futbolcuyum futbolcu” söylemlerinin soyundan gelme kaçamak bir düşünce tembelliği örneği ile pekiştirilebilir bir yanlış cevap.

Aşk?.. Bu cevabı yorumlamak için “aşk” kavramının ne olduğu hakkında tartışmak gerekir. Daha “aşk nedir?” veya “aşk gerçekten var mıdır?” sorularını bile sağlam savunmalar ile cevaplandıramayan toplum çoğunlukları için hayatın en önemli parçasının aşk olduğu söylenemez. Yanlış cevap.

İş? Aş? Hayatın en önemli öğesini iş veya aş olarak tanımlamak köleliğin beyanıdır. Yanlış cevap.

Su? Belki şiirsel, belki felsefi veya belki de hayati önemi olduğundan bu cevap alınmış da olabilir. Peki susuz yaşanmıyor olması, hayatta en önemli şeyin su olması ile eşdeğer midir? Oksijensiz de yaşanmaz ama en önemli şey oksijen diyemeyiz aynı sebepten. Eğer bir tane en önemli olacaksa bu hangisidir? Cevap: Hiçbirisi.

Nedir hayatta en önemli şey? “Hayat nedir?” kısmına elimizi verip kolumuzu kaptırmadan bu soruyu nasıl cevaplandırabiliriz? Belki cevaplandıramayız, belki de cevabı yanlış yerde arıyoruzdur. İlla hayatta en önemli şeyin somut bir nesne mi olması gerekir? En önemli “şey” dendiğinde aklımıza hemen somut nesnelerin gelmesi acaba yaşadığımız evrenin algı ve düşüncelerimizi her zamanki yanıltmalarıyla uyuşturarak somutluklara hapsetmiş olması mıdır yoksa bizim ihtiyaçlarımızı beşer doğası gereği önemli sanmamızdan mıdır? Bu defa cavebım: Hepsi.

Hayatta en önemli şey “denge”dir. Buna ilk kutsal metinlerde, değişik ulusların mitolojilerinde, filozofların çıkarımlarında, bilimde, politikada, günlük hayatımızda, büyük söylemiş olmamalı ancak sanırım her yerde örnekler bulabiliriz. Çöldeki bir kişi için en önemli sanılan şey, yüzme bilmeyen birisi için ölümcül, en fena şey olabilir. Tersine, buzullardaki bir kişi için en önemli şey, çöldeki bir bedevinin ebedi laneti olabilir. Bir boğa, aç kalmış bir avcı için en önemli şey, acemi bir matador için kaderin cilvesi olabilir. Bunlar ve benzeri örnekleri uzun uzadıya düşünmeye, konuyu sulandırmaya veya sorgulamaya gerek yok. Hayatta en önemli “şey” aslında bir “şey” değildir. Yalnızca “denge”dir.

Bazı sorular, önemi, cevabın tartışmaya açık olması veya yalnızca sorunun ruhu gereği cevabı aslan tatmin edici olmayacak yapıda oluyor. “Denge”… Ne kadar da yalın. Halbuki biz bütün hayatımızın en önemli “şey”ini sormuştuk. Koskoca hayat kavramı için tek en önemli “şey” yalnızca basit, yalın ve sakin bir “denge” midir? Hiç de içine sindiremiyor insan bu şekilde kabul etmeye çalıştığında. Sanırım burada insanın hayaller aleminden çıkarak alemi hayal etmesi gerekiyor.

Cevabın bir “şey” olmaması çok açık olduğundan soyut bir kavram ile bu soruya getirilecek cevabın da karmaşık olması isteği doğması çok doğal. Hayat uçsuz bucaksız bir kavram; “şey”ler ise somut, değersiz ve sade. Uçsuz bucaksız bir kavram için o kadar önemli olanın somut olmadığı gerçeği ister istemez sade de olmadığı inançına yönlendiriyor. Ne kadar da kendimizi ve kendi hayatlarımızı gözümüzde büyüten bir düşünce yapısı… Hayatın sadeliği ve ululuğu da zaten kusursuz bir denge içinde değil mi?

Aslında her şeyin cevabı basit, bir genel tanı*… Değil mi?

*Ben her zaman bir “tek (esas) doğru” olduğuna inananlardanım. Yapacak bir şey yok, bence bir sorunun cevabı asla “hepsi” veya “hiçbiri” olamaz. Cevap bu durumlarda genellikle “hepbiri”dir. Hepsi birdir ve aslın yanında hiçtir.